خودسازگاری صفتی است كه در بین بعضی از ارقام بادام بویژه بادامهای منطقه   Pouilles در جنوب ایتالیا وجود دارد به این معنا كه گرده یك گل قادر به رسیدن به تخمدان و بارور كردن همان گل خواهد بود اما در بادامهای خود ناسازگار با اینكه گروه گل جوانه می زند ولی لوله گرده با رشد ضعیفی كه دارد نمی تواند خود را به تخمدان رسانده و آنرا بارور نماید. صفت خودباروری در بادام كه یك صفت بسیار مهم و در عین حال كمیاب است برای اولین بار در سال 1975 مشاهده شد . این كشف مقدمه ای برای شروع برنامه اصلاح  بادام خود گشن در سال 1985 شد .

اخیراً بر این باورند كه خودسازگاری توسط دورگ گیری طبیعی و متوالی از گونه بادام وحشی Prunus webbi به گونه های اهلی منتقل شده است بطوریكه اغلب بادامكاران حتی در بهارهای سخت و سرد نیز شاهد بارور شدن این ارقام در مقابل عدم تلقیح ارقام سنتی بوده اند بهمین دلیل است كه از سال 1970 بمنظور انتقال این ویژگی بین ارقام، وسیله دورگ گیری در رأس برنامه های بادامكاری حوزه مدیترانه ای قرار گرفت و مؤسسه تحقیقات جنوب غرب فرانسه (INRA) در سال 1991 رقم لوران Lauranne را در فهرست بادامهای خود بارور معرفی نمود.

روسیه نیز برنامه خود باروری بادام را در یالتا Yalta با استفاده از گونه وحشی هلو P.mira دنبال می كند ودر آمریكا ایجاد خود باروری از طریق برنامه های بهنژادی در كالیفرنیا دنبال می شود و با انتقال منابع مختلف خود باروری كه شامل گونه های نزدیك به بادام مانند هلو Prunus persica گونه وحشی هلو P.mira و گونه های وحشی بادام شاملwebbii  P. و P.argentea و ارقامی كه بطور طبیعی خود بارورند مانند Trusito  و همچنین جهش  القائی و طبیعی دنبال می شود. با آنكه اولین ارقام بدست آمده از نظر میزان باردهی رضایت بخش نبودند اما آخرین سلكسیونهای  حاصله  امیدوار كننده هستند .

در تحقیقاتی كه در ایتالیا  به انجام رسید تعدادی از ارقام خود بارور و خود نا بارور با یكدیگرمقایسه شدند و از لحاظ تولید مغز بین ارقام تفاوت زیر دیده شد.

یعبارتی اگر بطور متوسط نسبت تولید مغز ارقام خود نابارور 100 فرض شود. نسبت تولید مغز ارقام خود بارور 177 بوده است.

هیچ منبع خود باروری در داخل گونه های اهلی بادام تشخیص داده نشده است. البته خود باروری می تواند از گونه های خود بارور مثل Prunus persica و Prunus mira به بادام انتقال یابد (وارفیلد و كستر 1968)

نسل اول هیبریدهای بادام با گونه های خود بارور همچنین خودبارور هستند افراد خود بارور می توانند دوباره از جمعیت های حاصله از بك كراس با بادام بازیابی شوند كه سیستم خود باروری روی سیستم خود ناسازگاری غالب است ، البته ظاهراً تنوع قابل ملاحظه ای در درجه خود باروری وجود دارد . بنابراین انتخاب كلونهایی با درجه خودباروری و مداوم مورد نیاز است. یكی از مشكلات این مسئله عدم پیوستگی و غیر قابل اعتماد بودن نتایج حاصله از خود گرده افشانی پس از گرده افشانی مصنوعی با دست یا پوشانیدن شاخه ها با توری می باشد و بنظر می رسد كه درجه خود باروری سال به سال فرق می كند و توانائی میوه بندی با خود افشانی بسیاری از ارقام كاملاً به اثرات زیست محیطی حساس است. یك رقم خود بارور موفق از نظر اقتصادی رقمی است كه از لحاظ كمی و كیفی در شرایط خود گشنی محصولی را تولید نماید كه در همان شرایط در صورت دگر گرده افشانی می تواند داشته باشد .صفت خود باروری در بادام كه یك صفت بسیار مهم و در عین حال كمیاب است در سال 1975 مشاهده شد. این كشف  مقدمه ای برای شروع برنامه بریدینگ بادام خود گشن در سال 1985 گردید.

در مقایسه ای كه صورت پذیرفته مشخص گردیده است كه ارقام خودگشن هموزیگوس، 100 درصد گرده ها  قادر به جوانه زن در داخل مادگی  هستند و لذا خود گشنی آن می بایست بالاتر از ارقام هتروزیگوس باشد. ولی عملاً مشاهده شده است كه میزان تشكیل میوه در ارقام هموزیگوس و هتروزیگوس برابر است. حتی یكی از ارقام هموزیگوس در توسعه میوه دچار مشكل بود كه به اثر منفی ناشی از خود تلقیحی بر می گردد.(Ortega & Dicenta.2006). بنابراین ارقام هتروزیگوس از لحاظ عملكرد تفاوت معنی داری نداشتند.

همچنین در مقایسه ای كه بر روی ارقام خودگشن صورت گرفته مشخص گردید كه خود گرده افشانی یا دگر گرده افشانی، نقشی در میزان تشكیل میوه در ارقام خود گشن ندارد. بعبارتی دگر گرده افشانی در ارقام خودگشن ضروری نبوده و تأثیر معنی داری ندارد. (Dicenta et al.2003).

در تحقیقی دیگر كه بر روی خود گرده افشانی و دگر گرده افشانی در ارقام خود گشن بادام صورت گرفت مشخص گردید كه كیفیت میوه تحت تأثیر قرار نمی گیرد و خود گرده افشانی باعث كاهش كیفیت میوه این ارقام نشده است

لیست ارقام خود گشن بادام

برگرفته شده از :

وزارت جهاد كشاورزی

معاونت بهبود تولیدات گیاهی

دفتر امور میوه ها